Brąz; 172 cm, podstawa 66 x 59 cm
nr odlewu 3/8
sygn.: MKonieczny / 57
Marian Konieczny urodził się w 1930 roku w Jasionowie, zmarł w 2017 roku w Jaroszowcu. W latach 1948–1954 studiował na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, dyplom w pracowni Xawerego Dunikowskiego. W latach 1954–1958 przebywał na studiach aspiranckich w Instytucie im. I. E. Riepina w Leningradzie (obecnie Sankt Petersburg). W latach 1958-1965 adiunkt w krakowskiej ASP, w latach 1965-1974 docent oraz dziekan Wydziału Rzeźby, do 2000 roku profesor na Wydziale Rzeźby ASP w Krakowie. W latach 1972–1980 pełnił funkcję rektora macierzystej uczelni.
Artysta będąc autorem wielu pomników najbardziej znany jest z rzeźby monumentalnej. Jedne z bardziej znanych jego prac to m. in. Warszawska Nike, Pomnik Kościuszki w Filadelfii, Pomnik Chwały i Męczeństwa w Algierze, Włodzimierza Lenina w Nowej Hucie (obecnie zdemontowany), Stanisława Wyspiańskiego i Pomnik Grunwaldzki (rekonstrukcja) w Krakowie, Wincentego Witosa, Jana Matejki w Warszawie, Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Walk Rewolucyjnych w Rzeszowie, Jana Pawła II w Licheniu, Bytowie i Leżajsku, Epitafium Królewskie w Archikatedrze Poznańskiej, Bartosza Głowackiego koło Racławic, Jana Zamoyskiego w Zamościu. Autor portretów oraz cykli tematycznych: Dedal i Ikar (1965–1989), Macierzyństwo (1966–1968) oraz Ukrzyżowanie – Taniec życia (1977–1978). Zajmował się również medalierstwem. Brał udział w wielu wystawach, otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia, został odznaczony honorowym członkostwem Akademii Sztuki ZSRR, a także Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Został pochowany w Alei Zasłużonych krakowskiego Cmentarza Rakowickiego.
Według znawcy współczesnej rzeźby, prof. Lechosława Lameńskiego, „…to postać szalenie kontrowersyjna w dziejach monumentalnej rzeźby polskiej 2 poł. XX wieku (…), mimo że jest autorem kilkudziesięciu pomników, nigdy nie cieszył się uznaniem i zainteresowaniem ze strony krytyków i historyków sztuki. Jakby na przekór wszystkim swoim przeciwnikom, ten niezwykle pracowity, wyjątkowo zdolny i wszechstronny rzeźbiarz, najchętniej wypowiadający się w konwencji realistycznej, po burzliwych przemianach politycznych roku 1989 nie tylko nie zniknął z polskiego życia artystycznego, ale nadal wygrywał konkursy i otrzymywał zlecenia na nowe pomniki, w tym także na prace o charakterze religijnym. Ale ogromny dorobek Mariana Koniecznego to przecież nie tylko liczne pomniki, w tym i te, które bez wątpienia można uznać za religijne, przynoszące mu w równej mierze sławę i uznanie, co słowa krytyki, to również rzeźby bardziej osobiste, zdecydowanie intymne, wykonane z reguły w patynowanym gipsie. (…) Prace te pokazują zupełnie innego artystę, nie tego pozornie wyrachowanego, chłodnego i zdecydowanie pompatycznego, skutecznie skrywającego targające nim emocje, ale przybliżają człowieka z krwi i kości, który ma swoje wielkie marzenia i tęsknoty.”
„Stary Atleta” jest jedną z trzech rzeźb, które Marian Konieczny przywiózł do kraju z czteroletnich studiów aspiranckich w ówczesnym Leningradzie. Wydaje się ona demonstracją mistrzostwa warsztatowego, jakie artysta osiągnął w tym samym wieku, w którym Michał Anioł kończył swojego „Dawida”. Z relacji prasowych wiadomo, że do tej studyjnej, pełnopostaciowej figury pozował Koniecznemu konkretny człowiek, Paweł Gregoriewicz Efremow, były czterokrotny mistrz Wszechrosji w zapasach, mający wówczas około 70 lat. Praca nad rzeźbą trwała długo, bo zdarzało się, że model znikał na kilka dni, zmagając się z uzależnieniem alkoholowym. Był jednak w na tyle dobrej formie fizycznej, że ciągle imponował siłą i muskularną budową ciała. „Stary Atleta” mocno stoi na nogach, przywołując na myśl zrównoważoną tektoniką kompozycji dzieła Maillola, a żywa faktura powierzchni wiele zawdzięcza zapatrzeniu na ekspresyjne rzeźby Rodina, którym Konieczny fascynował się bezsprzecznie, nawet w okresach, kiedy formalna strona jego twórczości zbliżała się do założeń socrealizmu. Stworzenie tak wybitnej rzeźby w miejscu i czasie, gdzie socrealizm panuje niepodzielnie jako obowiązująca doktryna artystyczna (ZSRR, rok 1956), świadczy o ukształtowanym w pełni i samodzielnym sposobie realizacji pasji twórczej. Taka swoboda w stosowaniu licznych nawiązań do wielowiekowej tradycji rzeźbiarskiej jest też charakterystyczna dla warsztatowej części dokonań Koniecznego, nie związanej z architekturą czy rzeźbą pomnikową. Niekoniecznie można tu mówić o rzeźbie portretowej, bardziej jest to studium atletycznie zbudowanego aktu męskiego, który dzięki sile wewnętrznej jest w stanie oprzeć się nieuchronnemu upływowi czasu, stanowiąc apoteozę sportu jako elementu kształtującego charakter człowieka.
Marian Konieczny konsekwentnie podążał własną drogą, a „odporność na modę” dała efekt w postaci ponadczasowych dzieł, tak jak „Stary Atleta”, który doceniony już w 1959 roku srebrnym medalem na Wystawie Sztuki Młodych w Wiedniu ciągle robi wrażenie.
Podkreślając odrębność formalną i ideową kameralnych dokonań Mariana Koniecznego i podsumowując jego twórczość pomnikową śmiało można stwierdzić, że stał się on jedną z najwyraziściej zarysowanych indywidualności artystycznych swego pokolenia, a pojawiające się czasami w obiegu rynkowym dzieła zdecydowanie wytrzymują próbę czasu i mogą być interesującą ofertą dla miłośników sztuki.
