Jan Matejko, IMMACULATA

27,0 x 18,0cm - ołówek, papier ołówek, papier naklejony na tekturę, 27 x 18 cm (w świetle passe-partout)

sygn. p.d.: JM [monogram wiązany]

 

Pochodzenie: krąg Rodziny artysty.

 

Immaculata (łac. niepokalana) to typ ikonograficzny Marii, powstały w wyniku utożsamienia jej z Niewiastą Apokaliptyczną, opisaną w wizji św. Jana: Potem wielki znak się ukazał na niebie: Niewiasta mandorlą obleczona w słońce i księżyc pod jej stopami, a na jej głowie wieniec z gwiazd dwunastu (Ap 12,1). Immaculata jest przedstawieniem Marii bez Dzieciątka, w młodym wieku, odzianej w suknię i błękitny płaszcz. Jest ona ukazana na tle nieba, jej głowę otacza mandorla i korona z gwiazd, zaś stopy spoczywają na półksiężycu oplecionym przez węża.

Wątki religijne w twórczości Matejki pojawiają się często. Artysta był osobą głęboko wierzącą, szczególnym zaś kultem darzył Matkę Bożą. Wśród jego najwcześniejszych dzieł znajduje się powstałe w roku 1852 roku Niepokalane Poczęcie. O szkicu wyobrażającym Matkę Bożą, stojącą na kuli i depczącą wężą, pisze Elżbieta Matyaszewska: Rysował Ją czternastoletni chłopiec i można zatem przyjąć, że wynikało to bardziej z jego wewnętrznej duchowej potrzeby niż jakichkolwiek studiów w tym kierunku prowadzonych („Wierzę w cuda nie od dziś”. Religia w życiu i twórczości Jana Matejki, wyd. TN KUL, Lublin 2007, s. 61)

Do jego najbardziej znanych dzieł, przedstawiających Matkę Bożą, należą m.in. Królowa Korony Polskiej. Matka Boża unosząca się nad klasztorem jasnogórskim podczas oblężenia przez Szwedów, Wniebowzięcie, Matka Boża z Dzieciątkiem. Oferowany obraz mógł powstać jako szkic do zamierzonego dzieła olejnego, bądź też do witraża lub fresku, które również należą do oeuvre wielkiego twórcy.

Jan Matejko (Kraków 1838 - Kraków 1893) - najwybitniejszy polski malarz historyczny; studia malarskie rozpoczął pod kierunkiem W. Łuszczkiewicza i W. K. Stattlera w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych (lata 1852-1858). Następnie uczył się w Akademii monachijskiej u H. Anschütza (1859) i przez dwa miesiące w Akademii wiedeńskiej u C. Rubena (1860). Po studiach mieszkał i pracował w Krakowie. W 1873 objął stanowisko dyrektora tamtejszej Szkoły Sztuk Pięknych, pełniąc tę funkcję aż do śmierci. Dużo podróżował - wielokrotnie wyjeżdżał do Paryża (w latach 1865-1880), Wiednia (1866-1888), w 1872 był w Konstantynopolu, a rok później w Pradze i Budapeszcie, odwiedzał również Włochy (1878-1879 i 1883). Był członkiem licznych akademii i towarzystw artystycznych m.in. Académie des Beaux-Arts (1873) i Instytutu Francuskiego (1874) w Paryżu, berlińskiej Akademii Sztuki (1874), Akademii Rafaelowskiej w Urbino (1878) i Künstlersgenossenschaft w Wiedniu (1888). W 1864 został członkiem Towarzystwa Naukowego w Krakowie, w 1887 otrzymał doktorat filozofii honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był twórcą wielkich i znanych płócien, m.in. Kazania Skargi, Rejtana, Unii Lubelskiej, Batorego pod Pskowem, Bitwy pod Grunwaldem, Hołdu Pruskiego czy Kościuszki pod Racławicami. Malował także portrety i - rzadziej - sceny religijne czy rodzajowe. Ważną rolę w jego twórczości odgrywał rysunek - artysta opracował, m.in. album Ubiory w Polsce od 1200 do 1795 oraz rysunkowy cykl Poczet królów i książąt polskich. W latach 1889-1891, wraz z zespołem uczniów, pracował nad polichromią kościoła Mariackiego w Krakowie. W rodzinnym domu malarza, przy ulicy Floriańskiej w Krakowie od 1898 mieści się poświęcone mu muzeum - Dom Matejki (Oddział MNK).