Iwona DEMKO (1974), Mózg ludzki przed procesem socjalizacji - mózg srebrny; 2014

Tkanina lama srebrna, wypełnienie poliestrowe, pleksi, LED, szkło, płyta; 31,5 x 40 x 40 cm; cokół 100 x 40 x 40
sygn. na spodzie: Iwona Demko
Istnieją trzy rzeźby poświęcone podjętemu przez artystkę tematowi. Poza „Mózgiem srebrnym” Iwona Demko stworzyła mózg różowy - Wpływ socjalizacji na mózg kobiety oraz mózg niebieski - Wpływ socjalizacji na mózg mężczyzny.

Jedna z bardziej zdecydowanych i wyrazistych postaci polskiej sztuki współczesnej. Dr hab. Iwona Demko to polska rzeźbiarka, artystka wizualna, kuratorka wystaw, feministka, aktywistka, profesora i wykładowczyni Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, autorka książek. W 2012 obroniła doktorat w dziedzinie sztuk plastycznych w dyscyplinie sztuki piękne na podstawie rozprawy doktorskiej pt. Waginatyzm oraz pracy rzeźbiarskiej pt. Kaplica Waginy. W 2016 uzyskała habilitację w dziedzinie sztuk plastycznych, w dyscyplinie sztuk pięknych na podstawie pracy anioly.net. Praca dotyczyła tematu kobiecej prostytucji.W 2000 przebywała w Tuluzie, we Francji, jako stypendystka École des Beaux-Arts et des Arts Appliqués. W 2019 otrzymała stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od 2018 jest członkinią Rady Programowej CRP w Orońsku. Od 2019 prowadzi pracownię Intermedialne Rozszerzenie Warsztatu Rzeźbiarskiego na macierzystej uczelni na stanowisku profesora ASP. Tworzy rzeźby, obiekty, instalacje, prace site-specific, wideo, prace w przestrzeni Internetu. W swojej twórczości sięga po takie praktyki artystyczne, jak: sztuka partycypacyjna, empatia herstoryczna, działania postartystyczne, sztuka relacyjna, artywizm. Wzięła udział w ponad 160 wystawach w kraju i za granicą m.in. Muzeum Narodowe Poznań, CSW w Gdańsku, CRP w Orońsku, CSW w Toruniu, MOCAK. Sztandarowym kolorem Iwony Demko zarówno w twórczości artystycznej, jak i życiu prywatnym jest – róż.

Kiedy przychodzimy na świat nasz mózg jest wrażliwy niczym światłoczuły związek srebra. Reaguje na bodźce docierające z zewnątrz i według tych bodźców kształtuje się i tworzy swoje wewnętrzne obrazy, które wpływają na całe życie człowieka. Proces ten zwany jest socjalizacją. Innymi słowy: mózg, który urodził się z waginą automatycznie wdrażany jest w „program szkoleniowy dla dziewczynki” , mózg, któremu przypadł w przydziale penis otrzymuje „program dla chłopców” …
Badania na mózgach zwierząt wykazały, że gdy trzyma się szczury w klatkach wyposażonych w różnorodne zabawki: kołowrotki i labirynty, ich mózgi wykształcają większy i bardziej złożony system nerwowy. W mózgach szczurów, które przebywały w bardziej spartańskich warunkach albo pozbawione były bodźców zmysłowych, nie stwierdzono takiego stopnia złożoności połączeń nerwowych. Niećwiczone funkcje mózgu stają się słabe i zanikają, jak nieużywane mięśnie. Brak pobudzenia zmysłowego w krytycznym momencie rozwoju mózgu prowadzi do trwałych szkód. Chowane w ciemności kocięta po upływie określonego czasu nie nauczą się już nigdy widzieć.
Zaobserwowano, że zachowania mózgów dzieci do 13-tego roku życia są podobne. Zauważono, że dopiero z czasem pojawiają się różnice płciowe w działaniu i typie połączeń mózgowych, że nie są to cechy wrodzone, ale rozwijające się z wiekiem. Zespół naukowców udowodnił, że im jesteśmy starsi, tym różnice płciowe w działaniu naszych mózgów stają się bardziej widoczne. Ile z tego, co „naturalne” jest wyuczone w ramach socjalizacji?
A gdyby tak zmienić nieco program socjalizacji i wprowadzić unowocześnienia w „programie dla chłopca” i „programie dla dziewczynki”? Gdyby na przykład chłopiec zamiast nauki agresji, otrzymywałby bodźce uczące go bycia cierpliwym, opiekuńczym i poświęcającym swoje życie zawodowe żonie, dzieciom czy pracom domowym? Czy wkrótce ofiarność dla dobra rodziny nie stałaby się u dorosłych już chłopców naturalna?… A gdyby tak wprowadzić chłopcom mechanizm empatii, czy miałoby to wpływ na współczynnik występowania przemocy… A gdyby tak…
Iwona Demko