GWAGNIN, ALEKSANDER, SEJM I RP, SARMATIAE / EVROPEAE / DESCRI- // PTIO

GWAGNIN, ALEKSANDER, SEJM I RP, SARMATIAE / EVROPEAE / DESCRI- // PTIO. QUAE REGNVM PO- // LONIAE, LITVANIAM, SAMOGITIAM, / RVSSIAM, MASSOVIAM, PRVSSIAM, POMERA- // NIAM, LIVONIAM, ET MOSCHOVIAE, TARTARIAEQUE / partem complectitur […], wyd. Bernhard Albin, Spira 1581; wewnątrz liczne drzeworyty (w tym duże, całostronicowe przedstawienie sejmu polskiego ze Stefanem Batorym, herby Królestwa Polskiego i Litwy oraz poszczególnych ziem, portrety królów polskich i wielkich książąt litewskich), rozkładana tablica z drzewem genealogicznym królów polskich; 4 + 119 + 7 kart, st. db., ślady wilgoci, na wewnętrznych częściach oprawy ślady kornika, oprawa twarda, pergaminowa z epoki z tłoczeniami (niewielkie ubytki i zaplamienia); format 4o;

Obszerne dzieło historyczno-geograficzne poświęcone Polsce, Litwie oraz innym krajom należącym do Sarmacji Europejskiej, jak nazywano wówczas wielką przestrzeń życia i interesów Rzeczypospolitej. Prócz krótkiego zebrania kroniki polskiej, do Henryka Walezyusza idącej, którą wypisał z Miechowity i Kromera, mamy tu: […] wywód narodu sarmackiego, opisanie Polski, trafny i ciekawy opis obyczajów i zwyczajów, wywód narodu Litewskiego, […] opisanie Litwy, ziem ruskich, ziemi pruskiej, gdzie skreślił kronikę wielkich mistrzów krzyżackich i położył rok założenia każdego miasta pruskiego […], ziemi inflanckiej, gdzie mówi o wojnie inflanckiej i jej powodach. Opis ziemi moskiewskiej […] wyjął po większej części z dzieła Anglika Jenkinsona, który był całe państwo rosyjskie objechał i dotarł za morze kaspijskie, aż do Turkiestanu. Na koniec opisuje ziemie tatarskie, […] ziemię węgierską, […] każdy opis jeograficzny kroniką tego narodu lub opisem poprzedzając. Prócz tego znajduje się tu opis obrządków przy koronacji królów polskich. Dzieło to i dzisiaj z pożytkiem i przyjemnością się czyta (M. Wiszniewski, Historia…). Jest to pierwsza książka tak obszernie traktująca o historii Litwy. Na szczególną uwagę zasługuje duży, całostronicowy drzeworyt przedstawiający sejm polski ze Stefanem Batorym na tronie (któremu Gwagnin dedykował niniejsze dzieło). Drzeworyt ten, wykonaniem współczesny życiu autora i powstaniu dzieła, możemy potraktować jako przedstawienie bardzo wiarygodne (Wiszniewski). Oprócz tego dzieło mieści wiele portretów królów polskich i wielkich książąt litewskich. Te ostatnie, choć w większości fantazyjne, z uwagi na swój wdzięk weszły w kanon litewskiej kultury i do dzisiaj używane są w litewskich podręcznikach szkolnych. Praca Gwagnina zdobyła wielką popularność w Europie – jeszcze przez dziesięciolecia miała kształtować świadomość na temat Rzeczypospolitej i jej sąsiadów.