Wincenty Wodzinowski, PROCESJA, z tryptyku PODCZAS SUMY WE WRÓBLOWICACH. SUMA, ok. 1902

81,0 x 131,0cm - olej, płótno dublowane

sygn. l.d.: W. Wodzinowski

Na p. listwie krosna częściowo zdarta nalepka (druk, czarny atrament): Wincenty | [Wodzino]wski | olejny | [P]odczas sumy | [we] Wróblowica[ch]| Adres ... | Warszawa 902 | I 903; na g. listwie (ołówek): 166 i 83;

na p. i d. listwie napis (niebieska kredka): 828; ponadto na d. listwie fragment papierowej nalepki oraz pieczęć K.K. Zentralkommission für Denkmalphlege w Wiedniu (fioletowy tusz): Von der Zentralstelle für Denkmalschutz zur Ausfuhr freigegeben [pieczęć KK Centralnej Komisji Ochrony Zabytków o treści w tłumaczeniu: Dopuszczone do eksportu przez Centralny Urząd Ochrony Zabytków]; na l. listwie krosna i g. listwie ramy napis (niebieski pastel): 230240-9; na g. listwie ramy (ołówek): 91; w l.d. rogu ramy okrągła papierowa nalepka z numerem (czarny tusz): 6.

Pochodzenie:

– W 1903 r. zakupiony przez Charlesa Richarda Crane’a (1858-1939, Stany Zjednoczone).

– Kolekcja Zbigniewa Mikulskiego (1925-2017) w Sankt Gallen w Szwajcarii.

– Od 2019 r. w kolekcji prywatnej w Polsce.

Obraz wystawiany, reprodukowany, wzmiankowany:

– „Gazeta Lwowska“, 1902, nr 240, s. 6;

– S. Fuchs, Z wystawy „Salonu“, „Głos Narodu“, 1902, nr 284, s. 3;

– Teczka „Wędrowca“/„Salon“, „Wędrowiec“, 1902, nr 43, s. 849;

– W., Pierwszy „Salon“, „Nowa Reforma“, 1902, nr 250, s. 1;

– W.M., Ze sztuki, „Kurjer Poranny“, 1903, nr 20, s. 5;

– Wystawa okrężna, „Kurier Warszawski“, 1903, nr 23, s. 1;

– Sprawozdanie Komitetu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim za rok 1902, Warszawa 1903, s. 27;

– E. Swieykowski, Pamiętnik Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie 1854-1904. Pięćdziesiąt lat działalności dla ojczystej sztuki, Kraków 1905, s. 177, 561;

– „Tygodnik Ilustrowany“, 1907, nr 3, s. 51 (fragm. z Sumy);

– W. Wodzinowski, Świątnik krakowski, pocztówka, wyd. Wisła, Kraków, ok. 1908;

– Wł. Prokesch, Wincenty Wodzinowski, Kraków 1911, s. 12;

– J. Wiercińska, Katalog prac wystawianych w TZSP w Warszawie w latach 1860-1914, Wrocław 1969, s. 409 (niewym. w Sprawozdaniu, zakupił Karol Crane z Ameryki);

– B. Pranke, Nurt chłopomanii w twórczości Stanisława Radziejowskiego, Ludwika Stasiaka, Włodzimierza Tetmajera, Wincentego Wodzinowskiego i Kacpra Żelechowskiego, Neriton, Warszawa 2003, s. 60;

– N. Pichłacz, M. Skowrońska, A. Kiełczyńska, M. Kardas (red.), Powroty. Szwajcarska kolekcja Zbigniewa Mikulskiego. Katalog wystawy, Fundacja Take Care, 24 V – 31 VIII 2019, Bydgoszcz 2019, s. 14-15, okładka (fragm.), il.;

– E. Lang, J.T. Nowak, Wincenty Wodzinowski. Czuły obserwator, Kraków 2024, s. 85-87, nr kat. 66, il.

 

W 1902 r. Wodzinowski wykonał na zamówienie hr. Milewskiego jedno z najbardziej niezwykłych dzieł, w którym w pełni zademonstrował swoje umiejętności wnikliwego obserwatora oraz sprawnego warsztatowo portrecisty. Tryptyk Podczas sumy w Wróblowicach/Suma składa się z dwóch znanych dziś z prywatnych kolekcji (...) skrzydeł. (...) Malarz zastosował wąski, bliski kadr, w którym gęsto stłoczył i upozował modlące się postacie w barwnych strojach krakowskich. (...) Swoją uwagę artysta skupił przede wszystkim na rozmodlonych twarzach, które nie są jedynie charakterystycznymi typami ludowymi, lecz indywidualnymi portretami swoszowickiej społeczności. (...) Utrzymane w ciepłej, stonowanej kolorystyce z akcentami bieli, czerwieni, malowane szybkimi swobodnymi pociągnięciami pędzla obrazy należą do najlepszych warsztatowo prac artysty.

Elżbieta Lang, Czuły obserwator..., dz. cyt., s. 85.

 

Procesja to jedna z dwóch znanych dziś kwater tryptyku Podczas sumy w Wróblowicach (tytułowe Wróblowice były na pocz. XX w. podkrakowską wsią, obecnie znajdują się w granicach administracyjnych Krakowa). Pendant do Procesji stanowi dzieło Na sumie – obraz z kolekcji Heleny i Tadeusza Kwiatkowskich we Freehold (New Jersey) w Stanach Zjednoczonych, przedstawiający grupę kobiet. Losy środkowej części tryptyku są dziś nieznane.

Wśród przedstawionych na obrazie postaci można rozpoznać Maksymiliana Wodzinowskiego, ojca artysty. Postać mężczyzny z różańcem i świecą w dłoni, artysta powtórzył na obrazie sprzed 1905 r., zatytułowanym Z bractwa (Świątnik krakowski), znajdującym się w kolekcji prywatnej w Polsce, znanym również z reprodukcji na pocztówce.

Obraz powstał w najlepszym okresie twórczości artysty. W latach 1899-1908 mecenasem Wodzinowskiego był hr. Ignacy Korwin Milewski (1846-1926). Dzięki wsparciu słynnego kolekcjonera, który zakupił dla artysty dworek wraz z pracownią w podkrakowskich Swoszowicach, artysta, mający komfort stałych i regularnych zamówień, mógł całkowicie poświęcić się sztuce: To czas, – pisze Elżbieta Lang – w którym malarz maluje swoje największe i najbardziej interesujące kompozycje (...). Trudno stwierdzić, na ile tematyka ówczesnych prac była samodzielną, twórczą kreacją artysty, a na ile wiązała się z konkretnymi zamówieniami hrabiego Milewskiego. Kolejne kupowane prace tworzyły tematyczne cykle przedstawiające życie małopolskiej wsi z jej jasnymi i ciemnymi stronami – barwnymi obyczajami i obrzędami, jak i dramatami codziennego dnia. Potężne płótna, o zbliżonych wymiarach, często w układzie tryptyków, zgodnie z zamysłem fundatora miały być prezentowane w jego galerii, w osobnej, specjalnie zaaranżowanej sali krakowskiego folkloru (E. Lang, Czuły obserwator..., dz. cyt., s. 69-70).

W r. 1902 tryptyk był wystawiony na Salonie TPSP w Krakowie. Natomiast już w roku 1903 z wystawy w Zachęcie został zakupiony przez Charlesa Crane’a, który w tym czasie odwiedził Polskę. Crane, jak donosiła prasa „przyjaciel i wielbiciel Heleny Modrzejewskiej“, amerykański przemysłowiec i finansista, był głównym doradcą prezydenta Woodrowa Wilsona w sprawach Rosji. Stąd też w jego kolekcji znajdowały się m.in. ikony, obrazy artystów rosyjskich, w tym płótna przedstawiające sceny rodzajowe i religijne z terenów Cesarstwa Rosyjskiego. Tematyka obrazu Wodzinowskiego niewątpliwie dobrze wpisywała się w profil zbiorów słynnego kolekcjonera.

Wincenty Wodzinowski studia malarskie rozpoczął w latach 1880 - 1881 w warszawskiej Klasie Rysunkowej pod kierunkiem W. Gersona; następnie, w latach 1881 - 1889 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, m.in. u W.Łuszczkiewicza, L.Loefflera F.Cynka i J.Matejki; a w latach 1889-92 w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium u A.Wagnera. W roku 1896 zamieszkał w Swoszowicach k. Krakowa i został profesorem malarstwa na Wyższych Kursach dla Kobiet przy krakowskim Muzeum Techniczno-Przemysłowym. Zaprzyjaźniony z I.Korwin-Milewskim, znanym kolekcjonerem i mecenasem sztuki, w latach 1892 - 1907 pracował głównie na jego zamówienie. We wcześniejszym okresie malował portrety, poźniej przede wszystkim typy ludowe i sceny rodzajowe z życia podkrakowskiej wsi.