ARKEBUZ Z ZAMKIEM SKAŁKOWYM, L. 1650–1690

dł. arkebuza 975 mm, masa 2950 g, kaliber
13 mm

L u f a stalowa, grubościenna, ośmiogranna, gładka, lekko zwężająca się ku wylotowi. Mocowana do łoża przetyczkami oraz śrubą na warkoczu. Na wylocie niewielka, prosta, mosiężna muszka, celownik szczerbinkowy, stanowiący całość z dekoracyjnie wyciętą płytką. Z a m e k skałkowy typu francuskiego, w oprawie stalowej, z esowatym kurkiem i mosiężnym mostkiem w kształcie harfy. Blacha zamka z rytowanymi motywami biegnącego psa i jelenia. Jest to bardzo wczesny przykład zamka skałkowego, który zawiera szereg cech charakterystycznych dla zamków kołowych. Mechanizm zamka sprawny. O s a d a z jednolitego kawałka drewna liściastego. Łoże sięga wylotu lufy z wydrążonym kanałem na oryginalny, nigdy niewymieniany, drewniany stempel, zakończony kościanym wzmocnieniem. Łoże z obu stron dekorowane podłużnymi wyżłobieniami. Kolba pięciogranna, posiadająca od strony przykładu policzkowego występ z wolutą. Po prawej stronie kolby schowek z pokrywką drewnianą, zdobioną od strony stopki kością bydlęcą, a od strony zamka rogiem bydlęcym. Płaska stopka wyłożona płytką z rogu, którą chroni stalowa kulka. Dekoracja kolby i pokrywki schowka z masy perłowej.

Prezentowany na aukcji arkebuz jest wyjątkowo rzadkim obiektem broni myśliwskiej z 2 połowy XVII wieku. Uderzająca jest kompletność obiektu. „Arkebuz z zamkiem skałkowym jest rzadkim, o dużej wartości historycznej, obiektem broni myśliwskiej. Strzelba wykonana została w okresie drugiej połowy XVII wieku, kiedy zamek skałkowy zaczynał torować sobie drogę do sukcesów w wieku XVIII. Strzelba jest wyjątkowa, bowiem posiadając budowę arkebuza z niemiecką kolbą policzkową, w której zamiast zawsze powszechnie stosowanego zamka kołowego, zamontowano zamek skałkowy. Biorąc pod uwagę budowę zamka i jego osadzenie, nie ma wątpliwości, że zamek wykonany został razem z resztą broni, a nie był zastosowany w późniejszym okresie. (…) Strzelba wykonana została w solidnym warsztacie rusznikarskim, a mistrz rusznikarski wykonujący ma co dzień zamki kołowe, bardzo solidnie wykonał jeden z pierwszych swoich zamków skałkowych. Zamek wykonany w typie francuskim, posiada niezwykle mocną, dużą sprężynę główną, zapewniającą bardzo skuteczne uderzenia kurka. W budowie solidnego kurka znajdujemy pewne cechy zamka kołowego. Mianowice, ogon kurka jest wydłużony i zakończony chwytliwą ozdobną kulką jak w większości kurków zamków kołowych. Takie rozwiązanie dogodne było w zamku kołowym, gdzie kurek jest odciągany lub przystawiany do panewki. W zamku skałkowym kurek jest tylko napinany, więc ogon może być krótszy, czego rusznikarz jeszcze nie wiedział i nie przewidział.” – cytat opinii Konserwatora Dawnej Broni Henryka Ciosińskiego.
stan zachowania 3+/3+/3+